Mos hani borë: Bora urbane thith ndotësit toksik të ajrit

Një nga gjërat më të këqija që një fëmijë mund të bëjë tani është të hajë borë, pasi një grup shkencëtarësh në Kanada zbuluan se në fund të fundit mund të mos ketë borë të pastër ose të pastër, veçanërisht nëse dikush jeton në një vend urban.

Sipas studimeve të viteve të fundit është zbuluar se bora urbane thith të njëjtat komponentë toksikë dhe kancerogjenë që vijnë nga shkarkimi i makinave – me ndërveprimin midis ndotësve dhe temperaturave të ftohta që madje mund të shkaktojnë lirimin e komponimeve të reja, paralajmëroi studiuesja kryesore e studimit Dr. Parisa Ariya nga Universiteti McGill.

Gjetjet, të publikuara në revistën Environmental Science: Processes and Impacts, u publikuan përpara një studimi të OBSH-së mbi ndotjen e ajrit, shkruan Techtimes.

“Unë nuk dua të jem alarmuese,” tha Ariya në një intervistë, por tha se flokët e borës kanë sipërfaqe të ndryshme që mund të thithin ndotës të gaztë ose grimcash. Si një nënë që jam një kimiste fizike atmosferike, unë definitivisht nuk u sugjeroj fëmijëve të mi të hanë borë në zonat urbane në përgjithësi,” paralajmëroi ajo.

Ekipi analizoi ndërveprimin e këtyre grimcave të akullit me ndotësit që rrjedhin nga shkarkimi përmes vendosjes së borës dhe tymit të shkarkimit në një dhomë. Nga ekzaminimi i reaksioneve kimike që ndodhën, ata zbuluan se bora largonte në mënyrë efikase grimcat ndotëse nga ajri.

Një zbulim alarmant: pas një ore, kimikatet e marra nga bora nga shkarkimi – duke përfshirë benzenin, etilbenzenin, toluenin dhe ksilenet – u rritën ndjeshëm. Dhe disa nga këto komponime kanë rreziqe të dukshme për shëndetin.

Sipas studiuesve, kjo ndodhi sepse kur grimcat dalin nga sistemi më i ftohtë i një shkarkimi në një mjedis më të ftohtë si bora, graduesi i temperaturës do të thotë që aerosolet hiqen nga sipërfaqja më e ftohtë.

Kimisti mjedisor i Universitetit të Helsinkit, Anna Lea Rantalainen, në një koment mbi studimin, tha se gjetjet ngritën më shumë pyetje: duke pasur parasysh se bora largon në mënyrë efikase grimcat e aerosolit që vijnë nga ajri, çfarë ndodh pasi ajo të shkrihet?

Kimisti i sipërfaqeve Thorsten Bartels-Rausch i Institutit Paul Scherrer në Zvicër kërkoi eksplorim të mëtejshëm të çështjes. “Projektet afatgjata do të tregonin se si thithen gazrat e shkarkimit dhe aerosolet, për të parë se si kjo ndryshon me temperaturën ose me moshën dhe llojin e borës.”

Sipas OBSH një në tetë vdekje totale në mbarë botën ndodh për shkak të ndotjes së ajrit që pretendon një lidhje të fortë midis ekspozimit ndaj ndotjes dhe sëmundjeve si kanceri dhe sëmundjet e zemrës./BB Green Kosova