Çfarë është shiu acidik dhe si mund ta rikthejmë dëmin e shkaktuar nga ai

Shiu acid mund të ketë implikime serioze për mjedisin – veçanërisht mjediset ujore dhe tokat. Ndërsa janë ndërmarrë veprime për të pastruar shumë prej emetimeve që e shkaktojnë atë, dëmi tashmë është bërë në shumë ambiente natyrore në të gjithë botën.

Sidoqoftë, rezulton se ka disa metoda që mund të përdoren për të ndihmuar në uljen dhe kthimin e efekteve të shiut acid në botën natyrore.

Siç mund të mbani mend nga ditët e shkollës së mesme, shiu acid formohet kur dioksidi i squfurit dhe oksidet e azotit lëshohen në atmosferë dhe transportohen nga rrymat e erës dhe ajrit. Këta ndotës reagojnë me molekulat e ujit në atmosferë, si dhe me oksigjenin dhe kimikatet e tjera për të formuar acide sulfurike dhe nitrike. Këto acide pastaj përzihen me më shumë ujë dhe materiale të tjera në atmosferë, përpara se të bien në tokë si shi acid.

Fenomeni u identifikua për herë të parë në vitet 1800, gjatë kulmin e Revolucionit Industrial. Shiu acid mund të formohet, ose të depozitohet si i lagësht apo si i thatë. Depozitimi i lagësht është ai që zakonisht i referohemi si shiu acid. Kjo është ajo ku acidet sulfurike dhe nitrike të formuara në atmosferë bien në tokë të bartur nga shiu, dëbora, mjegulla ose breshri. Depozitimi i thatë, nga ana tjetër, përbëhet nga depozita nga atmosfera në mungesë të lagështisë. Ky shi mund të jetë jashtëzakonisht i dëmshëm për mjedisin natyror. Duke folur ekologjikisht, shiu acid është shumë më shkatërrues në mjedise ujore si përrenj, liqene dhe këneta.

Shiu acid mund dhe do të ndryshojë në mënyrë dramatike pH mesatar të këtyre mjediseve, duke vrarë potencialisht shumë specie peshqish dhe organizmash të tjerë ujorë që janë përshtatur me një pH më të lartë.

Për peshqit, niveli i ulët i pH gjithashtu mund ti parandalojë që vezët e tyre të mos çelin. Të gjitha këto efekte kanë tendencë të zvogëlojnë në mënyrë dramatike biodiversitetin e këtyre ekosistemeve. Kur shiu acid depërton në tokë, ai mund të lëshojë metale helmuese si alumini, kadmium dhe merkur nga grimcat e tokës dhe argjilës, të cilat më pas kanë tendencë të rrjedhin në përrenj dhe liqene. Për shembull, sa më shumë shi të jetë acidi, aq më shumë alumini lëshohet, duke shtuar problemet e ndotjes.

Shiu acid gjithashtu largon një numër të madh të kationeve të kalciumit nga toka – i cili është një mineral i rëndësishëm për ekologjinë lokale. Humbja e konsiderueshme e saj mund të dëmtojë, madje dhe të vrasë pemë, bimë dhe të mbjellat.

Ndërsa jo vetvetiu, vetë, grimcat në ajër që formojnë shiun acid mund të kontribuojnë në problemet e zemrës dhe mushkërive nëse thithen, veçanërisht nga njerëzit me astmë dhe bronkit. NOx gjithashtu mund të çojë në krijimin e ozonit në nivelin e tokës që, kur gjithashtu thithet, mund të nxisë probleme të rënda të mushkërive si pneumoni kronike dhe emfizemë.

Një metodë për të rikthyer artificialisht dëmet e shkaktuara nga shiu acid në liqenet dhe lumenjtë është me anë të gurit gëlqeror me pluhur. Kjo metodë quhet “zhvendosje”, karbonati i kalciumit, dhe përbërës të tjerë alkalikë të gurit gëlqeror, ndihmojnë në neutralizimin e pH të ujërave të prekur nga shiu acidik, zgjidhjet me bazë kalciumi gjithashtu mund të përdoren për të ndihmuar në rivendosjen e tokave të dëmtuara nga shiu acid.

Por një nga mënyrat më efektive për të ndihmuar është zvogëlimi i emetimit të oksideve të squfurit dhe azotit nga industritë më të ndotura. Duke ndaluar problemin në burim, ajo i lejon natyrës të rikuperohet më vete.

Një strategji tjetër e përdorur për të ndaluar shiun acid dhe për të ndihmuar në rivendosjen e dëmeve të shkaktuara ka qenë përdorimi i gjerë i burimeve alternative të energjisë për të gjeneruar energji elektrike, shfrytëzimi i energjisë solare dhe të erës.

Efektet e shiut acid në mjediset natyrore dhe të ndërtuara mund të jenë tepër serioze nëse neglizhohen. Për fat të mirë disa strategji inovative për zbutjen e këtij shiu kanë rezultuar të efektshme në zvogëlimin e dëmeve, dhe madje edhe kthimin e disa prej dëmtimeve më serioze.

Burimi: Interesting engineering

Foto: Interesting engineering