Me investimin e BE-së Gjakova do të ngrohet me biomasë

Gjakova është komuna e parë që me mbështetje financiare të BE-së fillon ngrohjen me biomasë

Sisitemi i ngrohjës në këtë qytet ka dy elemente kryesore kyqjen e qytetarëve në rrjet të ngrohjës si dhe qëndrueshmëria e ngrohjës dhe ndikimi pozitiv që mund të ketë në mjedis.

Ky është njëri nga projektet tona më të mëdha në Kosovë me ndikim të madh në jetën e njerëzve , tha ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli

Ndërsa Ambasadori i BE-së  në Kosovë  Tomas Szunyog në ceremoninë e përurimit tha se:  “Ky është njëri nga projektet tona më të mëdha në Kosovë, me ndikim të madh në jetën e njerëzve që jetojnë në këtë zonë. Rreth 40% e qytetarëve në Gjakovë do të përfitojnë nga ngrohja me cilësi të lartë dhe nga ngrohja me ndotje më të ulët”, tha Ambasadori Tomash Sunjog. “Ky është impianti i parë në Kosovë me teknologji tejet efikase, të bazuar në biomasë. Teknologjia e re ka zëvendësuar impiantin e vjetër me kaldaja me mazut, të cilët jo vetëm që ishin shumë të kushtueshme për të operuar, por edhe shumë ndotëse”

Kryetari i Gjakovës Ardian Gjini, dukej entuziast  me hapjen e kësaj fabrike për qytetarët e Gjakovës dhe pas fitorës edhe të një mandati tjetër, ku ndër përparësitë ishte edhe kjo ngrohtore për qytetin e Gjakovës.

Si nga ana e zyrtarëve të BE-së ashtu edhe zyrtarëve të komunës së Gjakovës e theksonin faktin se kjo është ngrohtorja e parë me biomasë në Kosovë dhe Rajon, dhe nëse do të ketë sukses do të ndërtohen edhe gjashtë fabrika të tjera në Kosovë.

Një prej sifidave në këtë përurim u përmend edhe qëndrueshmëria financiare që duhet ta fitoj fabrika, ndërsa qeveria e Kosovës duhet ta financoj edhe në vitin 2022. Kjo fabrikë  është financim me 15 milionë euro nga Bashkimi Evropian dhe është njëri ndër projektet më të mëdha në Kosovë i financuar nga Bashkimi Evropian që do të përfitojnë rreth 40 për qind të qytetarëve të qytetit të Gjakovës.

Po çfarë është biomasa?

Biomasa është material organik i rinovueshëm që vjen nga bimët dhe kafshët. Biomasa vazhdon të jetë një lëndë djegëse e rëndësishme në shumë vende, veçanërisht për gatimin dhe ngrohjen në vendet në zhvillim. Përdorimi i lëndëve djegëse të biomasës për transport dhe për prodhimin e energjisë elektrike po rritet në shumë vende të zhvilluara si një mjet për të shmangur emetimet e dioksidit të karbonit nga përdorimi i karburanteve fosile. Në vitin 2020, biomasa siguroi gati 5 kuadrilion njësi termike britanike (Btu) dhe rreth 5% të përdorimit total të energjisë primare në Shtetet e Bashkuara.

Biomasa përmban energji kimike të ruajtur nga dielli. Bimët prodhojnë biomasë përmes fotosintezës. Biomasa mund të digjet drejtpërdrejt për ngrohje ose të shndërrohet në lëndë djegëse të rinovueshme të lëngshme dhe të gazta përmes proceseve të ndryshme.

Biomasa vjen nga mbetjet e drurit dhe të përpunimit të drurit – dru zjarri, fishekë druri, mbeturina nga fabrika të drurit dhe mobiljev si dhe nga fabrikat e letrës.

Djegia e drejtpërdrejtë është metoda më e zakonshme për shndërrimin e biomasës në energji të dobishme. E gjithë biomasa mund të digjet drejtpërdrejt për ngrohjen e ndërtesave dhe ujit, për ngrohjen e proceseve industriale dhe për gjenerimin e energjisë elektrike në turbinat me avull.

Banimi, transporti dhe industria

Sektorët industrialë dhe të transportit përbëjnë sasinë më të madhe, për sa i përket përmbajtjes së energjisë, dhe përqindjen më të madhe të konsumit të përgjithshëm vjetor të biomasës në SHBA. Industritë e produkteve të drurit dhe letrës përdorin biomasë në termocentralet e kombinuara për ngrohjen dhe prodhimin e energjisë elektrike për përdorimin e tyre. Biokarburantet e lëngëta (etanoli dhe nafta me bazë biomasa) përbëjnë pjesën më të madhe të konsumit të biomasës në sektorin e transportit.

Sektori i banimit dhe ai tregtar përdorin dru zjarri dhe pelet druri për ngrohje. Sektori tregtar gjithashtu konsumon, dhe në disa raste, shet gaz natyror të rinovueshëm të prodhuar në impiantet e trajtimit të ujërave të zeza komunale dhe në deponitë e mbetjeve.

Sektori i energjisë elektrike përdor drurin dhe mbetjet që rrjedhin nga biomasa për të gjeneruar energji elektrike për shitje tek sektorët e tjerë.

Biomasa dhe ndryshimet klimatike

Komisioni Evropian fitoi vlerësime të gjera në korrik, kur publikoi detaje që pasqyrojnë planin e tij për zbutjen e ndryshimeve klimatike si pjesë e Marrëveshjes së Gjelbër të Bashkimit Evropian. Njoftimi theksoi rrugët me të cilat blloku 27-vendesh planifikon të ulë emetimet e tij të karbonit me 55% deri në vitin 2030 mbi një bazë të vitit 1990, me neutralitetin e karbonit të arritur deri në vitin 2050 – duke e bërë Evropën kontinentin e parë që e bën këtë.

BE-ja në korrik i modeloi botës atë që e sheh si veprim agresiv klimatik: një udhërrëfyes që përfshin heqjen e lëndëve djegëse fosile të përdorura për prodhimin e energjisë në nëntë vjet; ndalimi i prodhimit të automjeteve me gaz dhe naftë deri në vitin 2035; një taksë për importet me intensitet karboni; dhe një kërkesë që 38.5% e të gjithë energjisë të vijë nga burime të rinovueshme deri në vitin 2030 (është tashmë në 38%). Presidentja e Komisionit Evropian Ursula Von Der Leyen e ka përcaktuar Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane si “njeriu i Evropës në momentin e Hënës”.https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en

Po çfarë thonë mbrojtësit e pyjeve?

Mbrojtësit e pyjeve thonë se prerja e pemëve dhe djegia e tyre për të prodhuar energji është një politikë e keqe, nuk duhet të subvencionohet nga qeveria dhe as të ndihmohet nga rregulloret miqësore ndaj industrisë pyjore. Ata thonë gjithashtu se djegia e peletave të drurit është më e ndotur për njësi të energjisë elektrike të prodhuar sesa djegia e qymyrit dhe se pyjet natyrore janë më mirë të lihen në këmbë për të sekuestruar karbonin dhe për të strehuar jetën e egër të nevojshme për të mbajtur ato ekosisteme të lulëzuara.

Çfarë thotë indrustria?

Industria argumenton të kundërtën, duke pohuar se djegia e drurit është më e mirë për mjedisin sesa djegia e qymyrit për energji dhe nxehtësi, dhe se prerja e pyjeve natyrore është e mirë për klimën, sepse pemët e sapombjella sekuestrojnë më shumë karbon sesa pemët e pjekura. Ata gjithashtu vazhdojnë të thonë se biomasa pyjore është e qëndrueshme dhe neutrale ndaj karbonit. https://news.mongabay.com/2021/08/burning-forests-to-make-energy-eu-and-world-wrestle-with-biomass-science/

Të dyja pikëpamjet mbështeten nga dhjetëra punime dhe raporte shkencore të rishikuara nga kolegët, me gjetjet e vlerësuara në këtë histori.

Biomasa milionëshe

Industria e peletit të drurit në shkallë industriale, praktikisht inekzistente 15 vjet më parë, tani gjeneron dhjetëra miliarda dollarë në vit për disa korporata të mëdha. Këto pak firma janë taksapaguesit kryesorë në komunitetet e varfra rurale ku zakonisht ndodhen fabrikat e tyre të peletit prej 100 milionë dollarësh, duke krijuar një numër modest vendesh pune.

Biomasa neutrale ndaj karbonit?

Politikat e OKB-së dhe BE-së që klasifikojnë biomasën drusore si një burim energjie të rinovueshme “neutrale ndaj karbonit” i ka inkurajuar vendet të konvertojnë termocentralet me qymyr për të djegur biomasë, duke u kërkuar atyre të shpenzojnë më pak për instalimet e reja të erës dhe diellit  në mënyrë që të përmbushin mandatet e tyre për reduktimin e emetimeve.

Pa përfshi ekonominë dhe politikën, përfitimet klimatike të djegies së peletave të drurit në vend të qymyrit janë sfiduar që nga viti 2009, kur ‘Science’ publikoi një studim të titulluar “Rregullimi i një gabimi kritik të kontabilitetit klimatik”.

Studiuesit arritën në përfundimin se “Kontabiliteti i përdorur tani për vlerësimin e përputhshmërisë me kufijtë e karbonit në Protokollin [1997] të Kiotos https://unfccc.int/kyoto_protocol dhe në legjislacionin e klimës [i vendosur që atëherë] përmban një të metë të gjerë, por të rregullueshme që do të dëmtojë rëndë qëllimet e reduktimit të gazit serrë [ nëse ai gabim nuk riparohet]. Nuk llogarit CO2 të emetuar nga tubacionet e gazit dhe tymi kur përdoret bioenergjia.” Studimi, në vend që të ndryshojë politikën e biomasës pyjore, ndezi një mosmarrëveshje të vazhdueshme globale.

Një debat jetik për të ardhmen e BE-së dhe Tokës

Sido që të jetë pozicioni i dikujt, shtysa e industrisë së biomasës për të furnizuar këtë “energji të pastër” po fiton vrull global pasi merr subvencione qeveritare shumëmilionëshe dhe grumbullon mbështetje rregullatore, me atë trajektore lart që nuk ka gjasa të zhvendoset së shpejti.

Presioni i pamëshirshëm nga avokatët globalë të pyjeve për të ndaluar së paku grumbullimin e pemëve të tëra në SHBA-në Juglindore, Kanadanë Perëndimore dhe Evropën Lindore – që aktualisht përbëjnë gjysmën e miliona tonëve të peletave të prodhuara çdo vit dhe të djegur në BE – solli vetëm ndryshime të vogla .

Djegia e peletit

Aktualisht, 60% e përzierjes së energjisë së rinovueshme të BE-së vjen nga djegia e peletit të drurit, nga 40% në 2014. BE-ja është tregu më i madh në botë i peletit të drurit, duke konsumuar afro 31 milionë tonë metrikë në 2020, 7% më shumë se 29 milionë në 2018 tonë metrikë.

Pritet gjithashtu rritje e përdorimit nga vende të tjera anembanë globit, veçanërisht pasi Japonia dhe Koreja e Jugut planifikojnë një zhvendosje nga djegia e qymyrit në biomasa drunore.

“BE-ja po merr një vendim politik kur bëhet fjalë për biomasën [pyjore]”, tha Booth, i cili ka lobuar me vite tek udhëheqësit e BE-së për të ndryshuar politikat e tyre të biomasës. “Ata nuk po i kushtojnë vëmendje shkencës.”

Në shkurt 2021, më shumë se 500 shkencëtarë dhe ekonomistë mbështetën këtë këndvështrim kundër djegies së biomasës në një thirrje shkencore drejtuar udhëheqësve të BE-së.

Ndërsa BE-ja gjeneron vetëm 8% të emetimeve globale (e treta pas Kinës dhe SHBA-së), ajo ka ndikim të madh në skenën botërore. Zbatimi përfundimtar i Marrëveshjes së Gjelbër do të përcaktojë efektivitetin e premtimeve të ardhshme të BE-së për reduktimin e emetimeve dhe arritjet ose mungesat e zbutjes në botën reale. Rezultati – dhe kush tjetër ndjek drejtimin e BE-së – varet pjesërisht nga shkenca e të cilit besojnë shumica e politikëbërësve globalë./BB Green Kosova